Czym są fitoskładniki?
Fitoskładniki to aktywne biologicznie związki wytwarzane przez rośliny. Można je znaleźć w owocach, warzywach, zbożach, fasoli i innych roślinach używanych w zielarstwie lub jako przyprawy. To właśnie owoce i warzywa są najważniejszymi źródłami fitoskładników w diecie człowieka.
Fitoskładniki a badania
Substancje te wykazują wysoką aktywność przeciwutleniającą, co wykorzystywane jest w celach prozdrowotnych, w tym szerokiej profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Ponadto niektóre fitozawiązki wykorzystywane są w celach naturalnego utrwalania żywności przy jednoczesnej poprawie jej walorów smakowo-zapachowych. Najistotniejszą jednak ich rolą jest ich potencjał przeciwnowotworowy. Część badań naukowych potwierdza możliwość obniżenia zachorowania na niektóre typy nowotworów nawet o 40% przy regularnym spożywaniu warzyw, owoców i innych pokarmów roślinnych, bogatych w aktywne biologicznie fitozwiązki. Substancje te działają ochronnie na komórki jak i stymulują mechanizmy naprawcze. Do tej pory zidentyfikowano ich ponad 4000, ale tylko około 150 udało się do tej pory dobrze zbadać. Do najlepiej poznanych biologicznie aktywnych związków roślinnych należą między innymi beta-karoten i inne karotenoidy obecne w ciemnozielonych warzywach z znaczących ilościach oraz czerwonych, żółtych, pomarańczowych i fioletowych owocach.
Dobrze przebadane są również resweratrol, którego znaczne ilości znaleźć można m.in. w ciemnych winogronach, borówkach i czarnych porzeczkach oraz polifenole znajdują się w jabłkach, w tym soku jabłkowym oraz katechiny dostępne w herbacie. Dobrze udowodnione działanie antynowotworowe mają także izotiocyjaniany zawarte w warzywach krzyżowych, takich jak kapusta, brokuły, brukselka, kalarepa, jarmuż, gorczyca, rzepa i kalafior. Dostarczanie tych związków z pożywieniem nie jest skomplikowane a dodatkowo nie wymaga zasobnego portfela.
Szacuje się, że jedna porcja marchewki dostarcza około 100 różnych fitozwiązków, oczywiście w różnym stężeniu. Na uwagę zasługuje fakt, że fitozwiązki spożywane z bogatymi w nie produktami żywnościowymi, są o wiele lepiej przyswajalne niż w postaci różnych preparatów.
Fitoskładniki a poziom glukozy i insuliny
Badania sugerują również, że zawartość polifenoli ma wpływ na regulację poziomu glukozy i insuliny, gdyż związki te mogą hamować wchłanianie glukozy oraz stymulować wydzielanie insuliny. W soku pomarańczowym w największych ilościach występuje hesperydyna (w ilości 26—53 mg/100 ml soku) w zależności od odmiany pomarańczy oraz metod wytwarzania, w niższych narirutyna (5,3—7,3 g/100 ml soku), didymina (2,3—6,0 mg/100 ml soku) i wicenina-2 (3,5—5,5 mg/100 ml soku).[1]
Rodzaje fitoskładników
Istnieje kilka głównych grup fitozwiązków wykazujących działanie prozdrowotne, z których najbardziej znane są:
Flawonoidy
Flawonoidy znaleźć można w wielu ziarnach, warzywach i owocach. Na szczególną uwagę zasługują te obecne w soi, ciecierzycy i lukrecji określane fitoestrogenami, mającymi zastosowanie w łagodzeniu objawów menopauzy, obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi, poziomu złego cholesterolu czy prewencji osteoporozy.
Karotenoidy
Karotenoidy zaś to związki, które nadają marchewce, dyni, melonom, morelom i wielu innym warzywom oraz owocom pomarańczowy kolor i mogą pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia niektórych typów nowotworów.
Antocyjany
Antocyjany, które nadają winogronom, jagodom, żurawinie i malinom ich ciemny kolor, charakteryzują się działaniem przeciwzapalnym oraz przeciwnowotworowym.
Związki siarki
Związki siarkowe czosnku i cebuli wspomagają układ odpornościowy oraz poprawiają wygląd skóry włosów i paznokci.
Korzystne działanie związków roślinnych jest bezsporne, m.in. obserwowany jest ich wpływ na niższe ryzyko wystąpienia niektórych typów nowotworów, chorób układu krążenia, miażdżycy, cukrzycy typu 2 czy rozwoju otyłości.
[1] //ncez.pl/upload/sok-pomaranczowy-broszura-edukacyjna149.pdf
