Nadciśnienie tętnicze to choroba, która dotyka ponad 10 mln Polaków, choć prawie co trzeci nie zdaje sobie z niej sprawy.[1] Jak dieta może wspierać prewencję choroby?
Nadciśnienie tętnicze prowadzi do licznych powikłań, przez co stanowi najważniejszy czynnik ryzyka rozwoju chorób układu krążenia na skalę światową.[2] Dlatego tak ważna jest prewencja choroby i choć specjaliści wskazują, że determinującym czynnikiem jest wiedza, to w Polsce świadomość na temat nadciśnienia tętniczego wciąż jest niska. Brak wiedzy z kolei potencjalnie wpływa na ryzyko zachorowania[3]. Warto więc dowiedzieć się, czym jest ta choroba oraz jak wygląda profilaktyka w jej zakresie.
Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Siła, z jaką krew napiera na ścianki naczyń krwionośnych, ma ogromne znaczenie dla kondycji wszystkich narządów i ogólnego stanu zdrowia. Przewlekłe lub okresowe wysokie ciśnienie krwi (ciśnienie skurczowe wyższe lub równe 140 mmHg oraz/lub ciśnienie rozkurczowe wyższe lub równe 90 mmHg) to objaw choroby nadciśnienia tętniczego, która może skutkować licznymi powikłaniami, takimi jak:
- choroba wieńcowa,
- udar mózgu,
- niewydolność nerek i serca,
- uszkodzenia narządu wzroku.
Problem występuje właściwie w każdej grupie wiekowej, przeważnie od 18 do 79 roku życia. Wyróżniane są dwa rodzaje nadciśnienia tętniczego – pierwotne, uwarunkowane czynnikami genetycznymi oraz środowiskowymi, oraz wtórne, wynikające z innych schorzeń.
Profilaktyka nadciśnienia tętniczego
Bardzo ważne w prewencji nadciśnienia tętniczego jest prowadzenie właściwego stylu życia, opartego na aktywności fizycznej oraz stosowaniu zbilansowanej diety. Istotnymi składnikami odżywczymi, mającymi wpływ na obniżanie ciśnienia krwi, są potas i magnez – wyjaśnia dr hab. inż. Dariusz Włodarek – dietetyk i żywieniowiec, Kierownik Zakładu Dietetyki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, dzienne spożycie potasu powinno plasować się na poziomie około 3500 mg, co pozwala na kontrolowanie ciśnienia krwi oraz obniżanie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, w szczególności udaru mózgu.[4] Z kolei dzienne spożycie magnezu powinno wynosić od 350 mg do 500 mg u osób dorosłych. Taka ilość wspiera pracę serca, a także obniża ciśnienie krwi, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia choroby nadciśnienia tętniczego. Oba składniki pokarmowe powinny, więc obowiązkowo znaleźć się w diecie, opartej na warzywach i owocach, stanowiących podstawę Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, opracowanej przez Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ). Ich dzienna ilość powinna wynosić minimum 400 g w 5 porcjach. Jedną z nich może stanowić sok, również ten w kartonowym opakowaniu.
Warzywa i owoce w prewencji wystąpienia choroby nadciśnienia tętniczego
89% lekarzy i dietetyków zgadza się ze stwierdzeniem, że to właśnie dieta bogata w warzywa, owoce, a także ich przetwory (w tym soki), przyczynia się do ograniczenia ryzyka rozwoju chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca czy niewydolność serca.[5] Dlatego w codziennej diecie należy uwzględniać produkty bogate w potas i magnez. Cała gama warzyw uprawianych w Polsce stanowi źródło naturalnego potasu: pomidory, natka pietruszki, seler, kapusta, a także soki warzywne. Jeśli chodzi o owoce, to najwięcej potasu zawierają pomarańcze i soki z nich pochodzące. Z kolei naturalnego magnezu dostarczymy spożywają warzywa liściaste, takie jak szpinak czy jarmuż, a także banany.
[1] Bandosz P. Zmiany rozpowszechnienia klasycznych czynników ryzyka chorób układu krążenia w Polsce w latach 2002–2011. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. Gdańsk, Gdański Uniwersytet Medyczny 2013
[2] Zdrojewski T. Częstość występowania i świadomość nadciśnienia tętniczego w Polsce i na świecie. Postępy Nauk Medycznych 2011, t. XXIV, supl. 3
[3] Niedostateczna wiedza Polaków na temat kryteriów nadciśnienia tętniczego i jego powikłań — wyniki badania NATPOL 2011
[4] World Health Organization (2012) Effect of increased potassium intake on blood pressure, renal function, blood lipids and other potential adverse effects. WHO: Geneva, Switzerland.
[5] Raport z badania ilościowego IQS dla KUPS, grudzień 2018 r. Badanie wiedzy specjalistów na temat zasad prawidłowego odżywiania. Badanie metodą CATI, próba ogólnopolska = 180.
