Czy właściwie zbilansowana dieta może pomóc w redukcji stresu oksydacyjnego?

Stres oksydacyjny określa się jako stan braku równowagi pomiędzy natężeniem procesów oksydacyjnych, które powodują powstawanie reaktywnych form tlenu (RFT), a antyoksydacyjnym systemem obronnym, do którego można zaliczyć przeciwutleniacze spożywane z żywnością.¹

Działanie reaktywnych form tlenu może prowadzić do uszkodzenia komórki i w konsekwencji przyczyniać się do starzenia się organizmu, a także powstawania takich chorób jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca. Dlatego też, włączenie do diety warzyw i owoców stanowiących bogate źródło substancji o właściwościach przeciwutleniających będzie pomocne w redukcji stresu oksydacyjnego. Właściwie zbilansowana dieta powinna uwzględniać spożycie 3 porcji warzyw i 2 porcji owoców (z czego 1 porcję może stanowić sok), przy czym wskazuje się, że najbardziej wartościowe będą te, zawierające naturalne przeciwutleniacze, np. witaminę C, likopen lub flawonoidy.

Witamina C w owocach i warzywach

Witamina ta jest jednym z najbardziej znanych antyoksydantów. Badanie przeprowadzone w grupie młodych osób dorosłych z Brazylii i Hiszpanii wykazało, że spożycie witaminy C pochodzącej z warzyw i owoców poprawiło parametry stresu oksydacyjnego w grupie badanej. Osoby spożywające ponad 700 g warzyw i owoców dziennie charakteryzowały się istotnie wyższą aktywnością peroksydazy glutationowej (enzymu, który uczestniczy w obronie organizmu przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu), w porównaniu do osób spożywających mniejsze ilości warzyw i owoców.²

Likopen

Jest to jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy, który znajduje się przede wszystkim w pomidorach i przetworach pomidorowych, a także w papryce, marchewce i dyni. Co ciekawe, obróbka termiczna powoduje wzrost wchłaniania tego związku w organizmie, w porównaniu ze świeżymi warzywami. Np. w soku pomidorowym pod wpływem obróbki termicznej (pasteryzacja soku) zwiększa się nawet 3 krotnie dostępność tego składnika dla organizmu człowieka. Kanadyjskie badanie przeprowadzone w grupie kobiet w wieku średnim wykazało, że wysokie spożycie likopenu istotnie obniżyło parametry stresu oksydacyjnego.³

Flawonoidy  

Flawonoidy to związki o szerokim spektrum działania, które odpowiadają za granatową i czerwoną barwę owoców jagodowych oraz pomarańczową i żółtą barwę owoców cytrusowych.  Przeciwutleniające działanie flawonoidów wynika z hamowania aktywności enzymów, które uczestniczą w wytwarzaniu reaktywnych form tlenu. Inny mechanizm antyoksydacyjnego działania tych związków polega na wiązaniu jonów metali, które katalizują reakcje, w wyniku których powstają RFT.⁴

Biorąc pod uwagę fakt, że dieta może korzystnie wpływać na redukcję stresu oksydacyjnego, a co za tym idzie – może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób dietozależnych, starajmy się jeść różnorodne warzywa i owoce tak często jak to możliwe.

   *Tekst powstał w konsultacji z ekspertem, mgr Dominiką Skolmowską, dietetykiem i asystentem badawczo-dydaktycznym w Katedrze Dietetyki Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, specjalizuje się w leczeniu dietetycznym.

 

Spis piśmiennictwa:

1. Kulbacka, J., Saczko, J., & Chwiłkowska, A. (2009). Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek. Merk. Lek, 27(157), 44-47.
2. Hermsdorff, H. H. M., Barbosa, K. B., Volp, A. C. P., Puchau, B., Bressan, J., Zulet, M. A., & Martínez, J. A. (2012). Vitamin C and fibre consumption from fruits and vegetables improves oxidative stress markers in healthy young adults. British journal of nutrition, 107(8), 1119-1127.
3. Rao, L. G., Mackinnon, E. S., Josse, R. G., Murray, T. M., Strauss, A., & Rao, A. V. (2007). Lycopene consumption decreases oxidative stress and bone resorption markers in postmenopausal women. Osteoporosis international, 18(1), 109-115.
4. Sadowska, A., Świderski, F., & Kromołowska, R. (2011). Polifenole-źródło naturalnych przeciwutleniaczy. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 108-111.