fbpx

Z botanicznego punktu widzenia jeżyny i czarne maliny to owoce dwu różnych, ale spokrewnionych ze sobą gatunków roślin jagodowych, należących do rodzaju Rubus, obejmującego wiele różnych gatunków malin i jeżyn. Należą jednakże do dwu różnych podrodzajów roślin jagodowych: jeżyna do podrodzaju Eubatus, a czarna malina do podrodzaju Idaeobatus. Gatunki należące do podrodzaju Eubatus mają owoce (pestkowce) mocno zrośnięte z dnem kwiatowym, od którego nie oddzielają się nawet po całkowitym dojrzeniu. Dojrzałe owoce są na ogół ciemnowiśniowe do czarnych. U gatunków należących do podrodzaju Idaeobatus pestkowce najpierw są mocno zrośnięte z dnem kwiatowym, lecz po osiągnięciu pełnej dojrzałości łatwo oddzielają się od niego, tak jak u wszystkich odmian maliny właściwej (czerwonej).

kwait czarnej maliny

Fot. 5. Kwiatostany czarnej maliny

Jeżyna, a czarna malina

Pomimo bliskiego pokrewieństwa jeżyna i czarna malina różnią się także cechami morfologicznymi dotyczącymi samych roślin, jak i ich owoców. Rośliny obu gatunków odznaczają się bardzo dużą siłą wzrostu, ich młode pędy w ciągu sezonu wegetacyjnego, przy dobrej pielęgnacji mogą uzyskać nawet kilka metrów wysokości (długości) i znaczną grubość. Z pędów tych w kolejnym roku wyrastają pędy z kwiatostanami, które później przekształcają się w pędy owoconośne, obficie obsypane owocami. Tak więc u obu gatunków roślin owocowanie ma miejsce na pędach dwuletnich. Po zakończonym owocowaniu pędy te zamierają tak, jak u tradycyjnych odmian maliny czerwonej, musza być wycięte i zastąpione  pędami młodymi (tegorocznymi). Z uwagi na silny wzrost roślin liczba tych pędów może być znaczna, ale dla dobrego owocowania powinno się pozostawić tylko około 4 młodych pędów, a resztę trzeba usunąć. W przeciwnym razie nastąpi silne zagęszczenie krzewów, co negatywnie odbije się na plonie i jego jakości w roku przyszłym. Jednocześnie pędy takie powinny być przycięte na wysokość 2,0-2,5 m, tak, aby strefa owocowania nie była umieszczona zbyt wysoko, bo to bardzo utrudnia zbiór owoców. Są różne sposoby prowadzenia krzewów jeżyny i czarnej maliny. Na plantacjach towarowych najczęściej stosuje się uprawę w szpalerach, ale przy uprawie na małych powierzchniach, jak działki czy ogródki przydomowe najbardziej praktycznym sposobem jest uprawa pojedynczych roślin przy słupkach wspierających, do których mocuje się wyrastające pędy jeżyny i czarnej maliny.

jeżyny

Fot. 3. Dojrzewające owoce jeżyny

Jak wybrać odpowiednią odmianę?

Wielkość i jakość plonowania omawianych gatunków roślin zależy od wyboru odpowiedniej odmiany. W tym przypadku jeżyna daje nam większe szanse wyboru odmiany niż czarna malina. Jest tak dlatego, że dzięki dużemu postępowi hodowlanemu udało się wyhodować wiele nowych odmian jeżyny, które nie tylko nie posiadają kolców, ale także wytwarzają smaczne owoce o zróżnicowanej wielkości. Do odmian takich zaliczyć można ‘Arpaho’, ‘Black Satin’, ‘Brzezina’, Chester’, ‘Gaj’, ‘Loch Ness’, ‘Loch Tay’ czy ‘Navaho’. Wśród tych odmian dwie – ‘Brzezina’ i ‘Gaj’ to odmiany polskiej hodowli. Wszystkie one, a zwłaszcza odmiany polskie odznaczają się dostatecznym poziomem odporności na niskie ujemne temperatury i można oczekiwać ich dobrego plonowania w warunkach Polski. Z odmian czarnej maliny godnymi polecenia na działki są  „Bristol’, ‘Litacz’ i ‘Jewel’.

Fot. 6. Dojrzałe owoce czarnej maliny

Różnice w owocach

Owoce jeżyny i czarnej maliny różnią się kształtem, wielkością, smakiem i nieco barwą. Jeżyny mają kształt od okrągłego do bardzo wydłużonego, a przeciętna wielkość pojedynczego owocu może sięgać kilkanaście, a nawet znacznie więcej gram, podczas gdy owoce maliny czarnej są dużo mniejsze, ich masa to zazwyczaj kilka gram. Ponadto dojrzałe owoce czarnej maliny są pokryte zauważalnym szarym nalotem, co pozbawia je ładnego połysku widocznego na owocach jeżyny.

Fot. 4. Prowadzenie czarnej  maliny przy konstrukcji wspierającej (pochyłe słupki)

Jako owoce o ciemnym zabarwieniu skórki i miąższu zarówno jeżyny, jak czarne maliny zawierają dużo antocyjanów, bardzo korzystnych dla zdrowia człowieka. Zawartość innych związków prozdrowotnych w owocach obu gatunków jest na podobnym poziomie. Dlatego wybór, które owoce preferować, zależy nie tyle od gatunku, ile od dostępności owoców na rynku. Na dzień dzisiejszy dużo bardziej dostępne i tańsze są owoce jeżyny.

Fot. 2. Prowadzenie krzewów jeżyny w szpalerze

Fot. 1. Prowadzenie krzewów jeżyny przy palikach

Wykaz fotografii:

Fot. 1. Prowadzenie krzewów jeżyny przy palikach

Fot. 2. Prowadzenie krzewów jeżyny w szpalerze

Fot. 3. Dojrzewające owoce jeżyny

Fot. 4. Prowadzenie czarnej  maliny przy konstrukcji wspierającej (pochyłe

słupki)

Fot. 5. Kwiatostany czarnej maliny

Fot. 6. Dojrzałe owoce czarnej maliny

“”

Prof dr hab. Edward Żurawicz

Zakład Hodowli Roślin Ogrodniczych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach
Pracownik naukowy Zakładu Hodowli Roślin Ogrodniczych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, wieloletni kierownik tego Zakładu. Specjalista w zakresie genetyki i hodowli nowych odmian, odmianoznawstwa i agrotechniki roślin sadowniczych. Twórca/współtwórca wielu nowych polskich odmian drzew owocowych i roślin jagodowych oraz autor/współautor wielu publikacji dotyczących krzewów i drzew owocowych.