Śliwki możemy spożywać pod różnymi postaciami – świeże, suszone, wędzone, pod postacią soku, kompotu, dżemu czy powideł. Nadają się do ciast, deserów, pieczywa, ale także jako dodatek do mięs i wędlin. Mogą być wykorzystywane do produkcji win i nalewek. Śliwki to jedne z najpopularniejszych owoców na naszych stołach i w spiżarniach. Ich smak, prozdrowotne właściwości oraz duża dostępność i niewygórowana cena decydują, że sięgamy po nie chętnie i często. Smakiem świeżych rodzimych śliwek możemy cieszyć się już od połowy lipca. Sezon na te owoce trwa do października, jednak później także możemy się nimi delektować, a to za sprawą przetworów i mrożonek.
Gatunki i różnorodność owoców śliwy
Na hasło śliwki stają nam przed oczami niewielkie, fioletowe owoce o nieco jajowatym kształcie. Skojarzenie całkiem słuszne, acz zdecydowanie niewyczerpujące różnorodności w zakresie tego gatunku. Co więc polskie sady mają do zaoferowania poza popularnymi węgierkami? Zapewne wszyscy kojarzą małe mirabelki – najczęściej o żółtym kolorze skórki, ale czasem zielonym bądź fioletowym, czy większe, kuliste renklody w kolorze od zielonego do fioletowego. Renklody i mirabelki najczęściej konsumowane są na świeżo oraz wykorzystuje się je do produkcji brandy, natomiast węgierki, poza spożywaniem na świeżo, są wykorzystywane do ciast, suszenia, mrożenia, produkcji soków i na powidła. Oczywiście węgierki wykorzystywane są także do produkcji śliwowicy. A gdzie w tym wszystkim śliwki japońskie? Spróbujmy to usystematyzować.
Śliwy uprawiane w Polsce należą głównie do gatunku Prunus domestica, czyli śliwa domowa. Zaliczają się do niego wcześniej wspomniane mirabelki, renklody, jak i znane wszystkim węgierki, czy półwęgierki. Polscy sadownicy coraz częściej decydują się także na uprawę śliwy japońskiej, która należy do odrębnego gatunku Prunus salicina. Śliwki japońskie są kuliste lub sercowate, o bardzo atrakcyjnym wyglądzie i dużej gamie kolorów skórki – od żółtej do czarnofioletowej, oraz miąższu – od żółtego do ciemnobordowego. Owoce te cieszą się największą popularnością w Azji i USA. Jest to gatunek o większych wymaganiach cieplnych niż śliwa domowa. W warunkach klimatycznych Polski podczas mroźnych zim może dochodzić do przemarznięcia drzew lub pąków kwiatowych, na skutek czego drzewa nie owocują lub owocują słabo. W polskich sadach śliwki japońskie dojrzewają od lipca do października. Poza tym okresem w polskich sklepach dostępne są owoce importowane. Odbiegają one smakiem od pysznych śliwek zebranych z polskich sadów ponieważ zbierane są przed okresem pełnej dojrzałości, aby lepiej zniosły transport. Pomimo atrakcyjnego wyglądu i aromatu często są niedoceniane przez polskich konsumentów.
Polecane odmiany śliwy domowej
Odmian śliwek jest bardzo dużo! Jak zatem wybrać swoją ulubioną? Próbować, próbować i jeszcze raz próbować. Na pewno każdy znajdzie coś dla siebie. Spośród wczesnych odmian śliwy domowej uprawianych w Polsce ze względu na walory smakowe polecam ‘Kalipso’, ‘Herman’, ‘Katinka’ i ‘Cacanska Rana’. Z odmian o średniej porze dojrzewania na uwagę zasługuje ‘Węgierka Dąbrowicka’, natomiast z odmian późnych – ‘Węgierka Zwykła’, ‘Haganta’, ‘Jubileum’ i ‘Amers’. Warto zaznaczyć, że owoce śliwy domowej także występują w bogatej gamie kolorów skórki. Jednak ze względu na preferencje konsumentów, w sprzedaży najczęściej dostępne są owoce o barwie skórki od niebieskiej do ciemnofioletowej, pokryte atrakcyjnym niebieskim lub niebieskoszarym nalotem woskowym.
Mieszańce z innymi gatunkami
Coraz popularniejsze stają się mieszańce śliwy japońskiej i moreli. Myślę, że warto im się bliżej przyjrzeć. Plumcot, pluot i aprium to niezbyt jeszcze znane w kraju nazwy krzyżówek śliwy japońskiej i moreli, ale owoce tych mieszańców są już spotykane w marketach. Różnią się proporcjami cech obydwu tych gatunków:
- Plumcot – mieszańce uzyskane ze skrzyżowania śliwy japońskiej i moreli – posiadają po połowie genów od każdego gatunku.
- Pluot – są to mieszańce posiadające przewagę cech śliw [(śliwa japońska × morela) × śliwa japońska]. Owoce mają gładką skórkę i bardziej przypominają owoce śliwy.
- Aprium – nazywane są niekiedy morelośliwami, gdyż posiadają przewagę cech moreli [(śliwa japońska × morela) × morela]. Owoce mają delikatnie omszoną skórkę i są bardziej podobne do owoców moreli niż śliwomorele (pluot).
Hodowcy pracują także nad uzyskaniem mieszańców śliwy japońskiej z ałyczą. Celem jest uzyskanie odmian śliwy japońskiej przystosowanych do chłodniejszych warunków klimatycznych. Przykładem takich mieszańców są ukraińskie odmiany ‘Kometa’ i ‘Najdiena’. Odmiany te dość dobrze sprawdzają się w uprawie w warunkach klimatycznych Polski.
Śliwka na zdrowie!
O prozdrowotnych właściwościach śliwek wiadomo nie od dziś. Są bogactwem antyoksydantów, dzięki czemu opóźniają procesy starzenia oraz poprawiają wygląd skóry. To właśnie dzięki zawartym m.in. w śliwkach polifenolom cera będzie jędrna i gładka. Śliwki suszone dzięki wysokiej zawartości błonnika (5-6 razy więcej niż w świeżych) pozytywnie wpływają na perystaltykę jelit, co zapobiega zaparciom. Obniżają także poziom cholesterolu. Mimo swojej wysokiej kaloryczności polecane są nawet osobom na diecie. Przyspieszają metabolizm i zapewniają uczucie sytości na długi czas.
Czy kogoś jeszcze trzeba przekonywać do sięgnięcia po te pyszne i zdrowe owoce? Nie sądzę. Kiedy więc przychodzi sezon na śliwki, warto wykorzystać je jak najwszechstronniej.
Owoce śliwy domowej ‘Herman’
Owoce śliwy domowej ‘Węgierka Dąbrowicka’
Owoce śliwy domowej ‘Kalipso’
Owoce śliwy japońskiej ‘Angeleno’
Owoce śliwomoreli ‘Dapple Dandy’
Owoc śliwomoreli ‘Flavor Queen’
Owoce morelośliwy – Aprium
“”
