Niskokaloryczne bogactwo witamin
Malina właściwa (Rubus idaeus L.), powszechnie zwana maliną czerwoną, jest w Polsce szeroko uprawianym gatunkiem roślin jagodowych. Malinę tę uprawia się zarówno na dużych plantacjach produkcyjnych, jak i w ogrodach przydomowych i działkowych, a nasz kraj od wielu lat należy do grona największych w świecie producentów malin. Maliny to wspaniałe owoce. Oprócz atrakcyjnego wyglądu, świetnego smaku i wybornego aromatu, posiadają wysokie walory odżywcze i prozdrowotne. Zawdzięczają to zawartości wielu substancji odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego, jak witaminy A, B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B6, B9 (kwas foliowy), C (kwas askorbinowy), E i K, czy takie pierwiastki, jak potas, magnez, wapń, sód, żelazo i cynk. Wielką zaletą malin jest ich niska kaloryczność, 100 g świeżych malin to tylko 52 kcal, których łatwo się pozbyć, np. jeżdżąc 5 minut rowerem. Maliny są więc szczególnie zalecane dla osób na diecie i dbających o ładną sylwetkę, ale przecież lubią je wszyscy. W Polsce nie są to owoce drogie, jedzmy więc maliny, jedzmy dużo malin!
Maliny tylko latem? Niekoniecznie!
Najlepiej smakują maliny świeże, zebrane bezpośrednio z krzewu, lub krótko po zbiorze. Ale w Polsce maliny w uprawie tradycyjnej dojrzewają w okresie wiosenno-wczesnoletnim, w miesiącach czerwiec-lipiec (odmiany letnie), są więc owocami sezonowymi. Dla lepszego zaopatrzenia rynku w świeże maliny w wydłużonym okresie czasu, od dawna poszukiwano nowych możliwości uprawy roślin tego gatunku. Te prace zostały uwieńczone sukcesem. Przyczynili się do tego zarówno specjaliści od agrotechniki, jak i hodowcy nowych odmian. Agrotechnicy opracowali i wdrożyli nowe, bardzo nowoczesne technologie uprawy odmian letnich, a hodowcy dostarczyli odmian dojrzewających w okresie letnio-jesiennym, które dla uproszczenia nazywamy odmianami jesiennymi.
Nowe technologie pozwalają na uzyskiwanie wysokiej jakości owoców odmian letnich także poza sezonem ich tradycyjnego dojrzewania w gruncie. Jest to tzw. uprawa sterowana na przyspieszony i/lub opóźniony zbiór owoców. Dzięki temu możemy delektować się świeżymi polskimi malinami już w maju. Uzupełnieniem tej technologii jest uprawa odmian typowo jesiennych, które wytwarzają owoce na młodych pędach, wyrastających wiosną z karpy korzeniowej (np. ‘Heritage’ – odmiana amerykańska, czy polskie ‘Poemat, ‘Polana’, ‘Polka’ i ‘Polonez’). Już na początku lipca z kątów liści, a nawet bezpośrednio z pędów tych odmian, prawie na całej ich długości, wyrastają kwiatostany z kwiatami. U najwcześniejszych odmian tego typu pierwsze owoce dojrzewają już w końcu lipca. Ich owocowanie trwa zwykle do końca września, u odmian późniejszych jeszcze dłużej. Krzewy odmian jesiennych rosną jednak dużo słabiej niż krzewy odmian letnich, wysokość ich pędów nie przekracza 150 cm. Zimą lub wczesną wiosną pędy te usuwamy, przycinając je tuż przy ziemi, na ich miejsce wyrosną nowe, które znowu zaowocują w okresie letnio-jesiennym.
Dwupiętrowe owocowanie
Formą pośrednią między odmianami typowo letnimi, a typowo jesiennymi mogą być odmiany jesienno-letnie, mające zdolność do dwukrotnego owocowania na tych samych pędach. W pierwszym roku owocują jak odmiany jesienne, w miesiącach sierpień-wrzesień wytwarzają kwiatostany i owoce w górnej części pędów tegorocznych. W drugim roku owocują jak odmiany letnie, wytwarzają kwiatostany i owoce w dolnej części tych samych pędów, ale już ubiegłorocznych. Na jednym pędzie mamy więc dwie strefy owocowania. Odmiany takie muszą jednak odznaczać się silnym wzrostem pędów, aby obie ich części mogły wydać wysoki plon owoców. Strefa jesiennego owocowania takich odmian może rozpoczynać się na wysokości 150 – 200 cm, a nawet wyżej (Fot. 1, 2). Jednakże do zbioru tak wysoko umieszczonych owoców nie potrzeba drabiny strażackiej, bo wierzchołki pędów, obciążone dojrzewającymi owocami, łagodnie pochylają się i owoce łatwo zrywać z ziemi. Po zakończonych zbiorach owocująca, górna część pędu zamiera i na przedwiośniu następnego roku należy ją odciąć. Na pozostałej, dolnej części pędu wiosną wyrosną pędy boczne, a na nich kwiatostany, z których będziemy zbierać owoce w miesiącach czerwiec-lipiec. Pędy takich odmian dają więc dwa plony owoców, ale na dwu różnych wysokościach i w różnych latach. Z morfologicznego punktu widzenia są to więc odmiany dwupiętrowe – w pierwszym roku wydają owoce w górnej części (górne piętro), a w drugim roku w dolnej części (dolne piętro) tego samego pędu.
Fot. 1. Strefa owocowania jesienią maliny dwupiętrowej na pędzie tegorocznym osadzona jest na wysokości 150-200 cm, a nawet wyżej.
Fot. 2. Pochylające się owocostany (górne piętro pędu) u maliny dwupiętrowej w okresie sierpień-wrzesień.
Fot. 3. Maliny dwupiętrowe wydają dobrej jakości owoce, zarówno w miesiącach sierpień-wrzesień, jak i czerwiec-lipiec.
Odmiany dwupiętrowe (jesienno-letnie) można także nazywać odmianami na podwójny zbiór owoców. Są one perspektywiczne, z uwagi na możliwość uzyskiwania wysokiego plonu dobrej jakości owoców w dwu kolejnych latach z tych samych pędów (Fot. 3). U odmian takich w krzewie są zarówno pędy młode, owocujące jak u odmian jesiennych, i stare (ubiegłoroczne), owocujące jak u odmian letnich.
Pielęgnacja dwupiętrowych malin
Dla dobrego owocowania odmian dwupiętrowych, z uwagi na silny wzrost ich pędów, konieczne jest zamontowanie konstrukcji wspierającej, jak przy uprawie odmian typowo letnich. Po zakończonych zbiorach górną, zamarłą część pędu z pozostałościami owocostanów (Fot. 4), na przedwiośniu należy odciąć. Konieczne jest zachowanie właściwej proporcji w krzewie między liczbą pędów młodych (wyrastających wiosną) i starych (ubiegłorocznych). Na ogół nie powinno to być więcej niż 4 pędy młode i 4 pędy stare. Zbytnie zagęszczenie krzewów wpływa negatywnie na wielkość i jakość plonu owoców i utrudnia prawidłową ochronę przeciw patogenom, powodującym choroby pędów i owoców. Dlatego nadmiar pędów trzeba usuwać w miarę ich wyrastania z karpy korzeniowej. Odmiany dwupiętrowe są przydatne zarówno do uprawy towarowej w otwartym polu, jak i pod osłonami oraz na działkach i w ogrodach przydomowych.
Fot. 4. Krzewy dwupiętrowej (jesienno-letniej) maliny czerwonej z pozostałościami po owocostanach, należy je ściąć na przedwiośniu (późna jesień), wysokość pędów 150-200 cm.
Będą też odmiany karłowe
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach prowadzi prace hodowlane nad uzyskaniem wartościowych odmian dwupiętrowych, dobrze przystosowanych do warunków klimatycznych Polski. Wyniki naszych badań potwierdzają, że uzyskanie takich odmian jest możliwe podobnie, jak uzyskanie odmian karłowych, przydatnych do uprawy w doniczkach lub w skrzynkach, np. na balkonach. Pracujemy nad tym, więc na pewno pojawią się wkrótce.
“”
