Zbliża się czas postanowień noworocznych. Wśród celów, które co roku wpisujemy na listę „do osiągnięcia” często pojawia się zmiana stylu życia na zdrowszy. Dietetycy zapewniają, że kluczem do dobrego samopoczucia i zdrowia jest zbilansowana dieta, oparta na warzywach, owocach i przetworach z nich powstałych. Czy jednak to, co tak oczywiste, łatwo wprowadzić w nawyk?
Chęć do zmian i trudność zmiany przyzwyczajeń
Zmiana nawyków żywieniowych nie musi oznaczać wyrzeczeń. Każdą dietę można zmodyfikować tak, by posiłki były smaczne, różnorodne, a jednocześnie wartościowe i odżywcze. Z pomocą przychodzą tu owoce, warzywa oraz ich przetwory (np. soki), które na naszych stołach powinny gościć każdego dnia w ilości min. 400 g, najlepiej w podziale na 5 porcji. Jak pokazują najnowsze wyniki Narodowych badań konsumpcji Warzyw i Owoców*, choć statystyczny Polak, wie, że powinien spożywać warzywa i owoce i ma na nie swoje sposoby, często boryka się z brakiem motywacji do zmiany diety. Z jednej strony zdrowie leży nam na sercu – mówią ankietowani, z drugiej: najtrudniej zacząć zmieniać przyzwyczajenia.
Dietetyczny rygor czy stopniowa zmiana?
„Narodowe badania konsumpcji warzyw i owoców” z grudnia 2020 r. udowadniają, że motywacja do zmiany diety na bardziej zbilansowaną, łączy Polaków bez względu na wiek. Zarówno młodzi dorośli (19-30 lat), jak i osoby 50+ do zmiany diety potrzebują bodźca, a tym jest zawsze zdrowie. Różnimy się jednak w sposobie podejmowania decyzji, a spontaniczność w wyborach maleje wraz z wiekiem. Młodsi decydują o zmianie diety z dnia na dzień, od razu narzucając sobie reżim. Dla rodziców (grupa wiekowa 31-50) każda zmiana to rewolucja w i tak napiętym planie dnia, deklarują więc, że wolą zmiany systematyczne. Z kolei osobom dojrzałym nowe wyzwania sprawiają najwięcej trudności. Respondenci 50+ są przywiązani do tradycyjnej polskiej kuchni, gdzie owoce często je się słodzone (np. z kompotu), a warzywa zasmażane (np. kapusta do obiadu).
Sposoby Polaków na owoce i warzywa
Sposoby Polaków na owoce i warzywaRównież forma, w jakiej owoce i warzywa pojawiają się w naszej diecie, różni się w zależności od grupy wiekowej. Ankietowani przez Kantar młodzi dorośli szybko przestawiają się na inny tryb – zaczynają więcej gotować, szukać zdrowych technik kulinarnych (np. gotowanie na parze), kupują nowe sprzęty kuchenne. Wcześniej jedli w biegu, teraz uważniej dobierają przekąski oraz dodatki do posiłków, by zawsze były owocowo-warzywne. Zbliżają się w tym do starszej grupy respondentów (31-50 lat), która na co dzień gotuje samodzielnie, a po zmianie diety przyrządza więcej potraw na zapas, na jutro, na wynos do pracy. 30- i 40-latkowie zapewniają, że włączając do menu więcej warzyw i owoców, uważniej planują zakupy. Najstarsza grupa badanych z kolei ma na owoce i warzywa sprawdzone pomysły, takie jak np. pieczona dynia czy pomidory z cebulą z własnego ogródka. Dla nich zmiana diety oznacza głównie zmianę proporcji składników w codziennym menu.
Kto zyskuje na diecie pełnej warzyw i owoców?
Grudniowe badanie dowodzi, że na diecie bogatszej w warzywa i owoce korzystają wszyscy. Osoby starsze zauważają poprawę stanu zdrowia, metabolizmu, młodsi natomiast zyskują więcej energii, lekkości, tracą zbędne kilogramy. Jednocześnie dla większości respondentów zdrowsze odżywianie oznacza nowe umiejętności. Grupa rodziców wśród korzyści związanych ze zmianą diety wymienia np. większą kreatywność w kuchni. „Nauczyliśmy się nowych smaków, odkryliśmy nowe owoce i warzywa, a jedzenie to teraz nasze rodzinne hobby” – mówią. Młodzi natomiast na nowo poznali owocowe i warzywne przetwory: soki, mrożonki, a także gotowe sałatki. Nauczyli się, że wychodząc z domu mogą zabrać ze sobą jabłko lub butelkę soku, a do serialowego seansu podać warzywa z dipem.
Jak utrzymać nawyki żywieniowe?
Osoby biorące udział w grudniowych Narodowych badaniach konsumpcji Warzyw i Owoców potwierdzają, że pozytywne nawyki żywieniowe łatwiej jest im wprowadzić, niż utrzymać. Każdej zmianie diety na początku towarzyszy determinacja, później stopniowo pozwalamy sobie na coraz większe odstępstwa.
Respondenci, pytani o przeszkody, z jakimi borykają się podczas prób utrzymania prawidłowych nawyków żywieniowych, często wymieniają brak czasu. – komentuje wyniki badań dr Barbara Groele, Sekretarz Generalna Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków. O ile poszukiwanie informacji nt. odżywiania może być na początku czasochłonne, tak przygotowanie wartościowych posiłków, z dodatkiem owoców, warzyw, soków, nie musi zajmować dużo czasu. Najlepszym rozwiązaniem są tu przetwory owocowo-warzywne, takie jak wspomniane soki. Szklanka soku stanowi wartościowy ekwiwalent 1 z 5 dziennych porcji owoców i warzyw, dlatego warto sięgać po soki jako dodatek do posiłku czy zabierać ze sobą do pracy. Sok ma bogatą matrycę odżywczą, zbliżoną do owoców lub warzyw, z których powstał. – zapewnia Sekretarz Generalna KUPS.
Nie ma uniwersalnego sposobu na wytrwanie w dietetycznych postanowieniach, jednak analiza barier, jakie napotykamy podczas prób zmiany nawyków żywieniowych, może nam to ułatwić. Świadomość własnych oraz zewnętrznych ograniczeń pozwoli nam konsekwentnie wytrwać w postanowieniach. Tym bardziej, że celem, jaki im przyświeca, jest zawsze zdrowie.
* „Narodowe badania konsumpcji warzyw i owoców”, grudzień 2020 r., realizowane z inicjatywy Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw przez Kantar Polska. Projekt sfinansowany jest ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
